Đã sử dụng Active Recall sao còn chưa giỏi?

‍Việc thực hành Active recall đòi hỏi sự tập trung cao độ trong quá trình học tập và kiểm tra kiến thức. Nếu học sinh thiếu sự tập trung, họ có thể không thể ghi nhớ các thông tin cần thiết để trả lời các câu hỏi kiểm tra kiến thức.

Active Recall là gì?

Active recall là một phương pháp học tập gợi nhớ chủ động, trong đó người học cố gắng liên tục ghi nhớ và luyện tập trả lời các câu hỏi liên quan đến nội dung đã học, thay vì chỉ đọc lại hoặc lặp lại thông tin đó. Phương pháp này cho phép người học tập trung vào việc tìm kiếm và khôi phục thông tin từ bộ nhớ, giúp củng cố kết nối giữa các thông tin, nâng cao khả năng lưu giữ thông tin và tái sử dụng kiến thức một cách hiệu quả. Đây được coi là một phương pháp học tập hiệu quả và được áp dụng rộng rãi trong các ngành học khác nhau.

Những yêu cầu tối thiểu để Active Recall phát huy tác dụng:

1. Tài liệu hiệu quả và chất lượng

Tài liệu học cần phải có ý nghĩa và hiệu quả là yếu tố rất quan trọng để Active recall phát huy tác dụng trong việc kiểm tra kiến thức. Trong quá trình học tập, não bộ có khả năng ghi nhớ thông tin thú vị hoặc quan trọng cho nên việc tài liệu học tập chất lượng, ý nghĩa hoặc liên quan trực tiếp/gián tiếp đến đời sống của học viên sẽ giúp kích thích việc tiếp thu kiến thức. 

Bên cạnh đó, tài liệu học tập hiệu quả nên được sử dụng để tạo điều kiện cho việc ghi nhớ tích cực nên nó cần được thiết kế với các đặc điểm như:

• Tổ chức bố cục rõ ràng và dễ theo dõi: Những tài liệu này phải được tổ chức tốt, chứa đầy đủ chi tiết và cung cấp giải thích rõ ràng về các khái niệm. Các thông tin cần phải được trình bày một cách rõ ràng và có hệ thống phân loại thông tin để có thể nhanh chóng tìm kiếm thông tin cần thiết. 
• Được trình bày bằng nhiều phương tiện khác nhau: Như đồ họa, hình ảnh, video, văn bản, v.v. để giúp bạn tiếp thu thông tin một cách đa dạng và hiệu quả.
• Cung cấp câu hỏi và bài tập: Tài liệu học nên cung cấp câu hỏi và bài tập liên quan đến chủ đề để bạn có thể thực hành và tự kiểm tra kiến thức của mình.
• Cập nhật thường xuyên: Tài liệu học nên được cập nhật thường xuyên để đảm bảo thông tin trong tài liệu là mới nhất và chính xác nhất giúp ứng dụng thực tiễn dễ dàng. 
• Tài liệu không nên quá trừu tượng hoặc không liên quan đến thực tiễn  khiến học viên sẽ không có động lực để tiếp tục học và áp dụng kiến thức, dẫn đến việc họ không kích hoạt được Active recall.

Một bộ tài liệu cần phải được thiết kế sao cho phù hợp với mục tiêu học tập cũng như khả năng của người học. Đáp ứng được các yêu cầu như độ khó phù hợp, nội dung đầy đủ và chính xác, cách trình bày phù hợp và hấp dẫn và được trình bày một cách rõ ràng, dễ hiểu giúp học viên dễ tiếp thu kiến thức và nhớ lại kiến thức cũ hơn nhờ nhớ được tiêu đề, vị trí của phần kiến thức cần gợi nhớ trong tài liệu.

2. Điều chỉnh thời gian hợp lý

Để phát huy tối đa hiệu quả của Active recall trong việc kiểm tra kiến thức, cần phải dành đủ thời gian để thực hành. Khi thực hành, cần phải tập trung và không bị phân tâm bởi các yếu tố bên ngoài. Việc tập trung này giúp cho não bộ hoạt động tốt hơn và có thể thu nhận và lưu giữ thông tin hiệu quả hơn.

Ngoài ra, việc thực hành thường xuyên cũng rất quan trọng, nó giúp não bộ sẽ dần quen với quá trình kiểm tra kiến thức và từ đó hoạt động tốt hơn trong việc thu nhận và lưu giữ thông tin. Ngoài ra, nó cũng giúp bạn phát triển kỹ năng và nâng cao hiệu quả của phương pháp Active recall. 

Nhớ lại tích cực đòi hỏi thực hành nhất quán theo thời gian. Học sinh nên dành thời gian thường xuyên để thực hành và củng cố việc học của mình thông qua việc tích cực nhớ lại. Cần luyện tập thường xuyên, đều đặn và mỗi lần luyện tập cần có một khoảng thời gian đủ để học viên có thể vào “flow”. 

"Flow" là một yếu tố quan trọng để tăng cường hiệu quả học tập và kiểm tra kiến thức của Active recall. Nếu không có "flow", học sinh có thể gặp khó khăn trong quá trình học và không thể phát huy hết tiềm năng của mình.

Trong quá trình học, "flow" là một khái niệm chỉ sự tập trung tuyệt đối vào một nhiệm vụ, với sự cảm thấy thú vị, thách thức và có ý nghĩa. Khi đạt được trạng thái "flow", ta có thể tập trung sâu sát vào nội dung học tập mà không bị xao nhãng bởi các yếu tố bên ngoài. Điều này giúp cho ta học hiệu quả hơn và dễ dàng hơn trong việc tiếp thu và lưu giữ thông tin.

Tuy nhiên, đạt được trạng thái "flow" trong học tập là một quá trình khá khó khăn và đòi hỏi sự tập trung và chăm chỉ. Để đạt được trạng thái "flow", ta cần phải chọn phương pháp học phù hợp với bản thân, tạo ra một môi trường học tập thuận lợi, giảm thiểu sự xao nhãng từ môi trường bên ngoài và tập trung vào nội dung học tập một cách tối đa.

3. Câu hỏi được xây dựng tốt

Câu hỏi là yếu tố quan trọng trong quá trình thực hành Active recall. Nếu câu hỏi được xây dựng tốt, nó sẽ giúp kích thích trí nhớ, đẩy mạnh quá trình tái khẳng định kiến thức và giúp học viên hiểu sâu vấn đề hơn. Nếu câu hỏi không được xây dựng tốt, nó có thể gây nhầm lẫn hoặc dẫn đến hiểu sai vấn đề, điều này sẽ làm giảm hiệu quả của phương pháp Active recall.

Để câu hỏi được xây dựng tốt, cần đảm bảo các tiêu chí sau:

• Đơn giản: Câu hỏi nên được đặt một cách đơn giản, tránh sử dụng những từ ngữ khó hiểu hoặc phức tạp.
• Cụ thể: Câu hỏi nên được đặt cụ thể, rõ ràng, không gây mơ hồ hoặc nhiễu loạn cho học viên.
• Liên quan đến mục tiêu học tập: Câu hỏi nên liên quan đến mục tiêu học tập và đề cập đến các khía cạnh quan trọng của chủ đề.

Các câu hỏi được xây dựng tốt là điều cần thiết để thu hồi tích cực. Các câu hỏi phải rõ ràng, cụ thể và tập trung vào các khái niệm hoặc thông tin quan trọng. Nếu câu hỏi bạn tự đặt ra không bao quát được các khía cạnh trong bài học, khả năng cao là bạn sẽ bỏ lỡ một vấn đề quan trọng nào đó trong bài và lãng quên.

Những thiếu sót của học sinh khi thực hành Active Recall:

1. Bạn có dành đủ thời gian để luyện tập thường xuyên?

Không dành đủ thời gian cho một buổi ôn tập có thể gây cản trở trong quá trình học để kiểm tra kiến thức bởi vì đây là một hoạt động đòi hỏi sự tập trung và cẩn thận để kiểm tra và củng cố kiến thức đã học. Nếu không có đủ thời gian, bạn có thể bỏ qua hoặc bỏ sót những khía cạnh quan trọng của chủ đề, hoặc không có đủ thời gian để thực sự hiểu và ứng dụng kiến thức vào bài tập hoặc các trường hợp thực tế. Hơn nữa, việc đánh giá kiến thức của mình trong một khoảng thời gian ngắn cũng có thể gây ra căng thẳng và áp lực.

Ví dụ: Một học sinh đã học Reading trong một thời gian dài và đã thực hiện việc ôn tập Active recall bằng cách sử dụng flashcards và các bài tập vận dụng kiến thức đã học. Tuy nhiên, vì lý do bận rộn, bạn chỉ dành 30 phút mỗi ngày để ôn tập, chứ không phải theo lộ trình ôn tập được lên kế hoạch trước đó nên kiến thức không được đào sâu, thời gian tạo flashcards và đặt câu hỏi đã chiếm gần hết 30p, bạn không có đủ thời gian để ôn tập kĩ dẫn đến việc không tự tin khi đến ngày kiểm tra và cảm thấy rất áp lực.

=> Trong trường hợp này, việc không dành đủ thời gian ôn tập sẽ gây khó khăn trong quá trình kiểm tra kiến thức của Active recall. Việc chuẩn bị và ôn tập là một phần quan trọng của quá trình học, và nếu bạn không dành đủ thời gian để làm điều này, họ sẽ không thể tận dụng tối đa khả năng của mình khi làm bài kiểm tra.

Vì Active recall đòi hỏi sự luyện tập thường xuyên, đều đặn để phát huy tác dụng. “Thường xuyên” ở đây là hầu như hằng ngày, hoặc nếu lịch trình bạn quá dày đặc thì cũng nên là 4-5 ngày/tuần. Nếu đã xác định học chủ động và ôn tập bằng Active Recall, bạn buộc phải hy sinh nhiều thời gian cho việc học hơn trước đây. Nếu bạn chỉ dành tầm 30 phút cho Active Recall, bạn có chắc là những việc bạn làm, bao gồm chiêm nghiệm, soạn câu hỏi tự ôn tập, vẽ mind map, vv. được chỉn chu, đảm bảo về chất lượng hay không?

2. Bạn đã thực hành đúng cách chưa?  

• Flashcard

Sử dụng Flashcard một cách hiệu quả trong quá trình học và kiểm tra kiến thức, bạn cần tuân thủ quy trình sử dụng flashcard đúng cách và tập trung vào các điểm quan trọng của tài liệu, sắp xếp flashcard một cách hợp lý, sử dụng chúng một cách thường xuyên và tạo ra các câu hỏi đúng cách.

Tuy nhiên, không tuân thủ quy trình sử dụng flashcard đúng cách có thể gây cản trở trong quá trình học. Nếu bạn chỉ đơn giản là lướt qua các thẻ flashcard mà không thật sự tập trung để hiểu và ghi nhớ thì bạn sẽ dễ dàng bỏ lỡ những thông tin quan trọng. Bên cạnh đó, không sắp xếp các thẻ flashcard theo một thứ tự logic và hợp lý sẽ rất khó để bạn có thể tập trung và dễ bị lẫn lộn thông tin. Sử dụng quá nhiều flashcard cùng một lúc sẽ làm cho quá trình học trở nên quá tải và khó nhớ. Thay vì đó, bạn nên chia nhỏ các flashcard thành các nhóm nhỏ hơn và tập trung vào từng nhóm một. Việc không lặp lại các flashcard một cách thường xuyên cũng là một lý do khiến kiến thức của bạn sẽ không được củng cố và cải thiện.

Ngoài ra, điều cần lưu ý là nên ghi chép một cách chọn lọc. Enghance đã từng thấy nhiều bạn ghi thông tin kín cả một mặt thẻ, thậm chí viết tiếp sang mặt thứ hai. Điều này sẽ gây cản trở không nhỏ trong quá trình học tập của các bạn, bởi ghi chép tràn lan sẽ khiến tấm thẻ trở nên rối mắt và rất khó nhìn. Bên cạnh đó, việc ghi quá nhiều kiến thức trên một tấm thẻ khiến chúng ta gặp vấn đề trong việc chọn lọc từ khóa hay các nội dung quan trọng khác. Do đó, bạn sẽ thấy khó khăn để ghi nhớ chi tiết những mảng kiến thức quá phức tạp

Ví dụ: nếu bạn đang học môn Lịch sử và cần tìm hiểu về Winston Churchill thì những cụm từ như “nhà lãnh đạo kiệt xuất”, “thủ tướng Anh đầu tiên nhận giải Nobel văn học”, hay là “công dân danh dự Hoa Kỳ” chắc chắn sẽ hiệu quả hơn những nội dung kiến thức dài dòng và khó nhớ đó. 

• Mind map

Khi sử dụng Mind map, việc tạo ra các liên kết và liên quan giữa các khái niệm là rất quan trọng để giúp bạn hiểu và nhớ kiến thức một cách tốt nhất. Nếu bạn không thực hiện đúng quy trình hoặc không hiểu rõ cách tạo liên kết và liên quan giữa các khái niệm, thì Mind map có thể không phát huy tác dụng như mong đợi. Cũng tương tự khi bắt đầu tạo Mind map, việc đầu tiên cần làm là phải tập trung vào ý chính và cấu trúc chính của kiến thức. Nếu chỉ tạo ra các chi tiết không liên quan, thì Mindmap sẽ không giúp bạn tổng hợp và hiểu kiến thức một cách hiệu quả. 

Ngoài ra, màu sắc và hình ảnh là hai yếu tố quan trọng trong Mind map vì chúng giúp cho não bộ của chúng ta tiếp thu thông tin một cách tốt nhất. Nếu không sử dụng chúng đúng cách, Mind map sẽ trở nên khó nhìn và không giúp bạn tăng tính tương tác và trực quan. 

Ví dụ: Một học sinh tạo Mind map cho môn Văn bằng cách viết chữ tượng trưng, với các mũi tên và hình dạng khác nhau, nhưng không có bất kỳ màu sắc hoặc hình ảnh nào để hỗ trợ việc tạo liên kết giữa các khái niệm khác nhau khiến Mind map trở nên khô khan và khó nhớ. 

Sử dụng Mind map một cách hiệu quả trong việc kiểm tra kiến thức của Active recall, bạn nên tuân thủ quy trình sử dụng Mind map đúng cách và tập trung vào các ý chính của thông tin cần ghi nhớ. Bạn cũng nên sử dụng sự sáng tạo của mình để tạo ra Mindmap độc đáo và dễ nhớ.

• Đặt câu hỏi

Việc đặt câu hỏi cũng là yếu tố khiến bạn không thực hành đúng cách để phát huy Active recall. Nếu câu hỏi dùng để kiểm tra kiến thức quá đơn giản và thiếu chi tiết, điều đó có thể gây cản trở trong quá trình học bởi vì nó không đánh giá được sự hiểu biết và khả năng áp dụng kiến thức của người học. Nếu câu hỏi quá dễ, bạn có thể chỉ cần ghi nhớ các chi tiết cơ bản và không phải tập trung sâu vào bài học. Điều này có thể dẫn đến việc bỏ sót các khía cạnh quan trọng của chủ đề và không phát huy được khả năng áp dụng kiến thức trong các tình huống khác nhau. Vì vậy, câu hỏi nên được thiết kế để đảm bảo rằng người học phải sử dụng kiến thức của họ để giải quyết các vấn đề khó hơn và áp dụng kiến thức trong các tình huống thực tế.

3. Tài liệu sử dụng có hiệu quả?

Tài liệu sử dụng không được hệ thống một cách logic có thể gây ra sự mơ hồ trong kiến thức của bạn, dẫn đến việc khó khăn trong việc tái hiện lại những kiến thức đó thông qua Active recall. Khi tài liệu khó hiểu, không cung cấp đủ thông tin hoặc cung cấp thông tin không chính xác dẫn đến việc bạn có thể tự đặt ra các câu hỏi sai lệch hoặc thiếu sót trong quá trình học, khiến bạn không hiểu hoặc nhớ chính xác kiến thức.

Ví dụ: ​​bạn đang học Sinh học và tài liệu học của bạn chỉ là một bài giảng dài và rườm rà mà có ít hoặc không có bất kỳ hình ảnh hay ví dụ cụ thể nào để giải thích cho các khái niệm khó hiểu. Khi bạn thực hiện kiểm tra kiến thức của mình bằng Active recall, bạn sẽ gặp khó khăn trong việc gợi nhớ lại những khái niệm phức tạp mà không có hình ảnh hoặc ví dụ cụ thể nào để tham khảo.

Ngoài ra, bạn cần kiểm tra và đánh giá lại thiết kế tài liệu học tập của mình đã hiệu quả và phù hợp với mục tiêu học tập hay chưa, bạn đã có làm nổi bật các tiêu đề chính và phụ? Bạn đã có gạch dưới/tô đậm những ý chính hay chưa?  Làm nổi bật các tiêu đề chính và phụ, hoặc tô đậm những ý chính có thể giúp người học dễ dàng nhận ra những thông tin quan trọng và tập trung vào những ý chính trong tài liệu.

Dù hiệu quả là vậy, sử dụng quá nhiều gạch dưới/tô đậm, hoặc không sử dụng một cách hợp lý có thể gây cản trở trong quá trình học, khó khăn trong việc tạo ra các câu hỏi và kiểm tra kiến thức. Việc sử dụng quá nhiều gạch dưới/tô đậm có thể làm cho tài liệu trở nên quá tải và khó đọc, làm giảm khả năng tiếp thu. Ngoài ra, nếu không sử dụng một cách hợp lý, gạch dưới/tô đậm cũng có thể làm cho bạn tập trung vào các chi tiết không quan trọng, mất thời gian, sức lực để tìm kiếm lại thông tin và không thực sự nắm vững kiến thức.

Nếu từ đầu kiến thức không được lưu lại trong não, thì bạn có thể sử dụng các phương pháp gợi nhớ khác như đọc lại tài liệu, xem lại các bài giảng, tìm kiếm thêm thông tin liên quan, hoặc hỏi thầy cô, bạn bè để giúp nhớ lại kiến thức. Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng phương pháp học lại từ đầu để hiểu rõ hơn về kiến thức đó trước khi thực hiện Active Recall. Trong trường hợp này, việc tạo ra các câu hỏi và sử dụng các kỹ thuật như Mind Mapping có thể giúp bạn hiểu và ghi nhớ kiến thức tốt hơn.

‍

‍

4. Bạn có hiểu bài chưa?

Không hiểu bài là một trong những nguyên nhân gây cản trở quan trọng trong quá trình học và kiểm tra kiến thức bằng Active recall. Khi không hiểu rõ nội dung bài học, bạn sẽ gặp khó khăn trong việc tạo ra các câu hỏi và kế hoạch kiểm tra kiến thức. Điều này có thể dẫn đến việc bạn sử dụng các phương pháp học tập không hiệu quả hoặc lãng phí thời gian học tập. Ngoài ra, không hiểu bài cũng khiến bạn không thể tạo ra các liên kết logic giữa các khái niệm, ý tưởng và thông tin trong bài học. Điều này dẫn đến việc kiến thức không được lưu trữ và kết nối chặt chẽ trong bộ não, do đó, khi gặp phải các câu hỏi trong quá trình kiểm tra kiến thức, bạn sẽ gặp khó khăn trong việc truy cập và khôi phục các kiến thức liên quan.

Vì vậy, để đạt hiệu quả tốt trong việc sử dụng Active recall để kiểm tra kiến thức, bạn cần phải hiểu bài sâu để có thể áp dụng Active recall vì nếu bạn chỉ học thuộc lòng, mối liên hệ giữa các kiến thức mới và cũ sẽ không rõ ràng, tạo ra những liên kết thần kinh yếu, dễ dàng mất đi. Bên cạnh đó cũng cần hiểu rõ nội dung bài học, tìm cách hiểu và đưa ra các câu hỏi liên quan đến các khái niệm và thông tin quan trọng trong bài học, từ đó giúp tăng khả năng ghi nhớ và khôi phục kiến thức. Vì Active recall là “gọi lại”, kiến thức phải có mặt ở đó để bạn có thể “gọi lại”.

Active recall yêu cầu học viên liên kết thông tin mới với những kiến thức đã có trong bộ não. Nếu học sinh không thể tìm thấy sự liên kết giữa các thông tin, họ có thể gặp khó khăn trong việc nhớ và sử dụng các kiến thức này sau này.

5. Bạn có đang bị quá lệ thuộc vào phương pháp học thụ động (Passive Learning)?

Phương pháp học thụ động là phương pháp chỉ đơn giản là ngồi nghe giảng, đọc sách hoặc xem video mà không có sự tương tác tích cực từ người học. Khi chỉ phụ thuộc vào phương pháp học thụ động, người học sẽ không có động lực để tự tìm hiểu và suy nghĩ sâu về chủ đề đó. Điều này dẫn đến người học chỉ lưu giữ được kiến thức ở mức độ nông, không đủ để kích hoạt được quá trình Active recall. Ngoài ra, khi chỉ phụ thuộc vào phương pháp học thụ động, người học cũng không có cơ hội để áp dụng và vận dụng kiến thức vào thực tế, do đó kiến thức chỉ được lưu trữ trong bộ nhớ ngắn hạn và dễ bị quên đi sau một thời gian ngắn.

Trong khi đó, phương pháp học tích cực hơn, chẳng hạn như việc tự tìm kiếm tài liệu, tổng hợp, phân tích và chia sẻ kiến thức với người khác, sẽ giúp người học tạo ra mối liên kết sâu sắc với kiến thức và tạo động lực để nghiên cứu thêm về chủ đề đó. Khi đã có động lực và mối liên kết tốt với kiến thức, quá trình Active recall sẽ trở nên dễ dàng hơn, vì người học đã đưa kiến thức đó vào bộ nhớ dài hạn và có thể gợi nhớ và sử dụng lại một cách hiệu quả.

Ví dụ: Sinh viên A đang học môn Marketing và quyết định chỉ đọc và ghi chép lại những câu hỏi trắc nghiệm của bài giảng mà giáo viên đã cung cấp. Sau đó, A sử dụng phương pháp đọc lại câu hỏi và trả lời nó bằng cách nhớ từ bộ nhớ dài hạn. Khi đến kì thi, giáo viên đưa ra những câu hỏi đòi hỏi sinh viên phải áp dụng kiến thức một cách sáng tạo và phải giải thích các khái niệm và ý tưởng trong Marketing. Vì đã quá phụ thuộc vào phương pháp học thụ động, Sinh viên A không thể áp dụng kiến thức của mình để giải thích các khái niệm và ý tưởng một cách sáng tạo và không đủ tự tin để trả lời các câu hỏi.

Điều này chỉ ra rằng phương pháp học thụ động chỉ giúp lưu trữ thông tin ngắn hạn trong bộ nhớ dài hạn, trong khi Active recall yêu cầu sử dụng kiến thức một cách sáng tạo và đưa ra các giải thích phù hợp.

‍Active recall chỉ phát huy tác dụng khi bạn học chủ động (Active Learning). Việc học thụ động không giúp bạn tiếp thu kiến thức bền vững trong thời gian ngắn (trừ khi bạn xem đi xem lại một chủ đề rất nhiều lần) thế nên bạn khó có thể “gọi lại” kiến thức được tiếp thu thụ động. 

Active recall là một phương pháp khoa học, được phát triển dựa trên cơ chế hấp thụ kiến thức và ghi nhớ thông tin của não bộ nên tác dụng của phương pháp này là không có gì để bàn cãi. Tuy nhiên, chúng ta cần phải có cái nhìn sâu sắc về cách áp dụng phương pháp học này để không thiếu sót khi học, dẫn đến mất thời gian vô ích và nghi ngờ phương pháp, nghi ngờ bản thân.

‍